اخذ استاندارد و ایزو

اخذ استاندارد و ایزو : باید گفت اخذ استاندارد و ایزو از جمله مقوله‌های بارز در عرصه جهانی است.

امروزه برای کسب موفقیت و حضور مداوم در بازارهای جهانی و افزایش رقابت در بین شرکت‌ها و کارخانه‌ها، محصولاتی برتری دارند که دارای اخذ استاندارد و ایزو باشند.

مطرح شدن اخذ استاندارد و ایزو در واقع پاسخی است به روند رو به رشد، گسترش تجارت جهانی و جهانی شدن فعالیت‌های تولید و ارائه خدمات که اطمینان خاطر طرف‌های ذی نفع و آسان شدن در تولید و تجارت را دو برابر کرده است.

اگر زمینه حرفه‌ای شما به صنعت و یا تولید ارتباط دارد با ما باشید تا بیشتر با اخذ استاندارد و ایزو آشنا شویم.

اخذ استاندارد و ایزو در یک نگاه

در طول تاریخ معیارهای اخذ استاندارد و ایزو تغییر کرده است و هر دوره‌ای استاندارد مخصوص خود را می‌طلبد.

اخذ استاندارد و ایزو مخصوص کالا و خدمات است و تعیین می‌کند که هر کالا و خدماتی در چهارچوب معینی تولید و عرضه شود و در تمامی کشورها علاوه بر استانداردهای جهانی، استانداردهای ملی مربوط به خود را نیز دارند و در اغلب کشورها سازمانی برای نظارت بر کیفیت کالا و خدمات وجود دارد که به سازمان استاندارد معروف است ولی امروزه مؤسساتی هم وجود دارند که کار استاندارد را انجام می‌دهند.

تفاوت‌های زیادی بین استاندارد محصول و استاندارد ایزو وجود دارد. استاندارد یک سند حاوی مشخصات، ویژگی‌ها و دستورالعمل‌ها فراهم می‌کند که به صورت مداوم قابل استفاده است و اطمینان حاصل می‌کند محصولاتی که تولید می‌شوند همگام با هدف نهایی هستند.

استانداردها متفاوت هستند که در ادامه به بررسی آن‌ها می‌پردازیم. استاندارد ایزو، استاندارد کیفیت مدیریت سازمان‌ها و شرکت‌ها است که نشان می‌دهد یک سازمان برای رسیدن به اهداف از فرایندی منسجم و منظم پیروی می‌کند.

در نهایت با اخذ استاندارد و ایزو نشان داده می‌شود که محصولات و خدمات قابل اعتماد هستند که با به کارگیری آن‌ها ضایعات کاهش می‌یابد و بهره‌وری افزایش پیدا می‌کند.

مزایای اخذ استاندارد و ایزو

اخذ استاندارد و ایزو هم برای کسب و کار و هم برای جامعه و دولت فواید زیادی دارد که در زیر به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:

• مزایای اخذ استاندارد و ایزو برای کسب و کارها نظیر صرفه جویی در هزینه‌ها، بهبود کیفیت، رضایت مشتری، افزایش فروش، افزایش بهره وری و مزیت رقابتی، کاهش اثرات منفی بر محیط زیست
• استاندارد ایزو بیشتر از ۱۹۵۰۰ استاندارد دارد که بیشتر جنبه‌های زندگی انسان را در بر می‌گیرد. محصولات و خدمات با استانداردهای بین المللی به مصرف کنندگان این اطمینان را می‌دهد که محصولی با کیفیت و امن خریداری کرده‌اند.
• از مزایای اخذ استاندارد و ایزو برای دولت‌ها می‌توان به این اشاره کرد که هنگامی که دولت‌ها در حال توسعه مقررات هستند می‌توانند از آن به عنوان یک منبع حیاتی نام برد چون تمامی استانداردهای آن بر اساس تخصص و تجارب بین المللی می‌باشد. همچنین با استفاده از استاندارد ایزو می‌توان اطمینان حاصل کرد که الزامات مورد نیاز برای واردات و صادرات در تمام دنیا به یک شکل می‌باشد.

مراحل اخذ استاندارد و ایزو

مراحل اخذ استاندارد و ایزو دارای جزئیات زیادی است که با توجه به نوع ایزو و نوع سازمان شرایط متفاوت است که به طور کلی شرایط و مراحل شامل:

• پیاده سازی صحیح و درست سیستم توسط مدیران و تعهد به کار خود
• انتخاب مشاور برای پیاده سازی صحیح سیستم
• شناخت کلی سازمان، تجزیه و تحلیل آن و بررسی وضعیت فعلی آن
• دادن آموزش‌های لازم به اعضای سازمان
• تشکیل کمیته راهبری و کمیته اجرایی
• طرح ریزی سیستم به وسیله کمیته راهبری سازمان
• تدوین مستندات مورد نیاز نظیر خط مش‌ها، اهداف، اساسنامه و فرم‌ها
• رفع مشکلات سازمان و عدم وجود انطباق‌ها
• ممیزی داخلی و رفع عدم انطباق‌ها
• ممیزی خارجی و صدور گواهینامه به عنوان آخرین مرحله استقرار نظام مدیریت

سطوح اخذ استاندارد و ایزو

اخذ استاندارد و ایزو بر حسب سطوح دامنه تحت پوشش به چهار سطح استانداردهای ملی، استانداردهای منطقه‌ای، استانداردهای شرکتی و استانداردهای بین المللی تقسیم بندی می‌شوند که در زیر توضیحی کلی در رابطه با آن‌ها می‌پردازیم.

استانداردهای ملی

به استانداردهایی که در یک کشور برای حمایت از مصرف کنندگان داخلی تصویب می‌شود. سازمان استاندارد به کنترل محصولاتی که علامت استاندارد دارد می‌پردازد و با آزمایش آن‌ها از صحت کیفیت و رعایت اصول در آن‌ها مطمئن می‌شود‌.

استانداردهای منطقه‌ای

این استانداردها برای بعضی از کشورها که می‌خواهند با هم مراوده و همکاری داشته باشند تدوین می‌شود. استاندارد اتحادیه اروپا و استاندارد کشورهای آفریقایی از این دسته هستند.

استانداردهای شرکتی

بعضی از شرکت‌ها استانداردهایی را مختص شرکت خود تدوین می‌کنند تا وقتی پیمانکاری خواست با این شرکت‌ها همکاری کند و محصولی را به آن‌ها ارائه کند ملزم باشد از استانداردهای این شرکت پیروی کند.

استانداردهای بین المللی

این دسته از استانداردها برای راحت‌تر کردن تجارت و مبادلات بین کشورها تدوین می‌شود که مورد قبول بیشتر کشورهای جهان است.

بزرگ‌ترین نهاد تدوین این استانداردها، سازمان ایزو می‌باشد که بیشتر کشورهای جهان عضو آن بوده و برای بیشتر خدمات و محصولات استاندارد تدوین می‌کنند.

انواع مؤسسات اخذ استاندارد و ایزو

موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران به اختصار ایزری

این سازمان در سال ۱۳۷۱ به صورت رسمی، وظیفه تعیین، تدوین و نشر استانداردهای ملی ایران را بر عهده گرفته است.

پیش نویس استانداردها قبل از تدوین به اعضای ذینفع و اعضای کمیسیون‌های فنی ارسال می‌شود و با نظر خواهی از آن‌ها و بررسی نظرات و پیشنهاد‌ها در صورت تصویب به عنوان استاندارد ملی و رسمی چاپ می‌شود.

این سازمان از اعضای اصلی سازمان ایزو، سازمان بین المللی الکترو تکنیک، سازمان بین المللی اندازه شناسی قانونی و به عنوان تنها رابط کمیسیون کدکس غذایی در کشور فعالیت می‌کند.

این سازمان علاوه بر در نظر گرفتن نیازهای کشور از آخرین پیشرفت‌های علمی و فنی و صنعتی جهان و استانداردهای بین المللی استفاده و بهره می‌برد.

استاندارد اروپا

این استاندارد که مخفف CE می‌باشد به منظور استاندارد سازی اجباری بسیاری از محصولاتی که در اتحادیه اروپا تولید می‌شوند، ارائه می‌شود.

محصولاتی قادر به دریافت این نشان می‌شوند که از حیث سلامت، امنیت و مضر نبودن برای انسان و حیوان بررسی شده باشد و با داشتن این نشان می‌توان کلیه محصولات را در بازارهای اتحادیه اروپا به صورت آزادانه عرضه کرد و به مسئولان گمرک و مقالات مربوطه اجازه می‌دهد محصولات تقلبی و فاقد استاندارد را جمع آوری کنند.

استاندارد آمریکا

اگر بخواهیم موسسه اخذ استاندارد و ایزو آمریکا را در یک نگاه معرفی کنیم باید بگوییم این سازمان یک موسسه کاملاً غیر انتفاعی است که به نوع و شیوه تمامی استانداردها و ایزویی که برای مواردی چون: محصولات، کار کارمندان، خدمات و روندها و سیستم های صادر می‌شود، نظارت می‌کند.

انطباق دادن استانداردهای این موسسه با مؤسسات جهانی باعث می‌شود که به صورت جهانی و در سطح وسیع بتوان از این استانداردها استفاده کرد.

کار اصلی این موسسه تأیید کردن استانداردهای تولید شده توسط نمایندگان مؤسسات استانداردسازی، آژانس‌های دولتی، گروه‌های مصرف کننده و … است.

استاندارد ایزو

ایزو مخفف سازمان بین المللی استاندارد است. این سازمان استانداردهای زیادی را در زمینه‌ها و موضوعات مختلف تدوین کرده است و شرکت‌هایی که علائم ایزو را بر روی محصولات خود داشته باشند نسبت به جامعه و مشتریان تعهد داشته و اثبات کننده کیفیت محصولات و خدمات است.

استاندارد DIN آلمان

وسسه استاندارد دی آی ان آلمان در راستای استاندارد سازی فعالیت می‌کند این موسسه از سال ۱۹۱۷ شروع به کار کرده و استانداردهای آن جز سخت گیرانه‌ترین استانداردها در جهان می‌باشد که با بیش از سی هزار عنوان استاندارد تمامی جوانب تکنولوژی را در بر می‌گیرد و بیشتر تولید کنندگان مطرح دنیا این استاندارد را برای تولید محصولات خود به کار می‌گیرند.

استاندارد TUV آلمان

این استاندارد یکی از معتبرترین استانداردها در دنیا و متعلق به یک سازمان در کشور آلمان می‌باشد که زمینه فعالیت آن نظارت بر سلامتی کالاهای صنعتی نظیر محصولات کشاورزی، دودزایی وسایل نقلیه، استاندارد ساخت موتور وسایل نقلیه سبک و سنگین و تأسیسات انرژی ارائه شده از سوی شرکت‌ها می‌باشد تا سلامت انسان و محیط زیست را تضمین کند. این استانداردها قابلیت تطابق با انواع ایزوها را دارد.

استاندارد حلال

این استاندارد همان‌گونه که از نامش پیدا است مختص کشورهای اسلامی و مسلمانان جهان است و در صنعت مواد غذایی بیشترین کاربرد را دارد محصولات تولید شده با این نشان منع مصرف در کشورهای اسلامی را ندارند.

معرفی انواع اخذ استاندارد و ایزو

بر حسب تعریف اخذ استاندارد و ایزو در نوع اجباری و تشویقی به اجرا در می‌آید. بعضی از تولید کنندگان و عرضه کنندگان محصولات ملزم به رعایت استانداردهای اجباری هستند و موظف هستند محصولات خود را طبق این استانداردها تولید کنند. بعضی از محصولات نیز وجود دارند که اجباری در گرفتن استاندارد برای آن‌ها نیست. از این رو تولید کنندگان با کسب اجازه از موسسه به اخذ علامت استاندارد تشویقی اقدام می‌کنند.

معروف‌ترین استانداردها و ایزوها

اخذ استاندارد و ایزو در هر سازمان قوانینی هستند که باید رعایت شوند. استانداردهای ایزو بسیار زیاد هستند که از سری استانداردهای مهم و معروف شامل موارد زیر می‌باشد که بارها ویرایش شده‌اند:

• ایزو ۹۰۰۱: استاندارد تضمین کیفیت برای سازمان‌های طراح، تولید و ارائه کننده خدمات و نصب در تمام بخش‌های سازمان می‌باشد مدل بازنگری شده این استاندارد بر رضایت مشتری تأکید دارد.
• ایزو ۹۰۰۲: تضمین کیفیت برای سازمان‌های تولید کننده و ارائه دهنده خدمات و نصب
• ایزو ۹۰۰۳: تضمین کیفیت برای سازمان‌های بازرسی کننده
• ایزو ۹۰۰۴: خطوط راهنما برای بهبود عملکرد سیستم مدیریت
• ایزو ۹۰۰۰_۲۰۰۰: مبانی و واژگان مدیریت کیفیت
• ایزو ۹۰۰۱_ ۲۰۰۸: مبانی سیستم مدیریت کیفیت، این استاندارد گواهینامه نیز دارد و شرکت‌ها باید تمامی اصول و الزامات این استاندارد را طراحی، تولید و اجرا کنند و این گواهینامه هر ساله مورد ارزیابی قرار می‌گیرد و تمدید می‌شود.
• ایزو ۹۰۰۴_۲۰۰۰: خطوط راهنما برای بهبود عملکرد سیستم مدیریت کیفیت
• استاندارد و ایزو ۱۴۰۰۱: استاندارد سیستم مدیریت محیط زیست بر کاهش و کنترل آلاینده‌های محیط زیست ناشی از کسب و کار تأکید دارد. سازمان‌هایی که طرف قرارداد یا مشتری آن‌ها شرکت نفت و گاز و یا پتروشیمی باشد از این استاندارد می‌توانند استفاده کنند.
• استاندارد ۴۵۰۰۱: این استاندارد سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت فردی است با اجرای این ایزو خطرات ناشی از کار کاهش و کنترل می‌شود بسیاری از شرکت‌هایی که در زمینه نفت و گاز و پتروشیمی عمرانی و … فعالیت می‌کنند اجرای این استاندارد باعث امنیت خاطر مشتریان بابت ایمنی و بهداشت شغلی می‌باشد.
• ایزو ۱۰۰۰۲: این استاندارد یک راهنما جهت سیستم مدیریت رسیدگی به شکایت مشتری می‌باشد و در تمامی سازمان‌ها کاربرد دارد.
• استاندارد ۱۳۴۸۴: استاندارد سیستم مدیریت کیفیت در تجهیزات پزشکی برای سازمان‌های تولید کننده و ارائه دهنده تجهیزات و خدمات پزشکی کاربرد دارد.
• استاندارد ۲۹۰۰۱: سیستم کنترل کیفیت در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی کاربرد دارد.
• ایزو ۲۲۰۰۰: سیستم مدیریت کیفیت در صنایع غذایی
• ایزو TS 16949: سیستم مدیریت کیفیت که مختص صنایع خودروسازی است این استاندارد تأکید بسیاری بر کاهش ضایعات و پیشگیری از ایجاد عیوب می‌کند.
• ایزو ۲۰۰۰۰: استاندارد مدیریت کیفیت در خدمات فناوری اطلاعات آی تی
• ایزو ۲۲۰۰۰: اخذ استاندارد و ایزو جهانی در مدیریت ایمنی محصول در صنایع غذایی و صنایع وابسته، استانداردهای پشتیبان برای این استاندارد شامل: استاندارد قابلیت ردیابی در زنجیره مواد غذایی، الزامات سیستم ایمنی مواد غذایی، برنامه‌های پیش نیازی در ایمنی مواد غذایی
• ایزو ۲۶۰۰۰: راهنمای مسئولیت اجتماعی سازمان‌ها
• ایزو ۵۰۰۰۱: استاندارد الزام آور سیستم مدیریت انرژی، اهداف آن شامل: کمک کردن به سازمان در ساخت و استفاده بهتر در مصرف انرژی، ارائه معیار، اندازه گیری، ثبت و گزارش و هدایت دارایی‌ها، ایجاد شفافیت در مورد مدیریت منابع انرژی، ارتقا بهترین شیوه‌ها و تقویت رفتار صحیح مدیریت انرژی، کمک به ارزیابی و اولویت بندی فن آوری‌های جدید، کمک به صرفه جویی در انرژی از طریق ترویج زنجیره عرضه
• استاندارد ۱۸۰۰۱OHSAS: استاندارد ایمنی و بهداشت حرفه‌ای و دارای گواهینامه، اهداف آن نظیر ارتقا و حفظ بالاترین درجه سلامتی جسمی، پیشگیری کردن از خروج کارکنان از پست و شغل خود به دلیل شرایط کاری، محافظت از کارکنان و نگهداری از آن‌ها محیط کاری که شرایط روحی و روانی آن پذیرفته باشد.