ثبت اختراع

ثبت اختراع: امروزه مخترعین زیادی برای حل مشکل صنعت، دست به اختراع محصول جدیدی می‌زنند؛ که نتیجه فکر فرد و یا افراد مختلفی است. همه فکرها و ایده‌ها را نمی‌توانیم ثبت اختراع کنیم و فقط ابتکارات جدیدی که قابل استفاده در صنعت باشند و پیش از آن توسط هیچ صنعت یا فرد دیگری مطرح نشده باشد برای این گونه اختراعات گواهینامه ثبت اختراع داده می‌شود که دارنده این گواهینامه از حقوق انحصاری بهره‌مند می‌شود در زیر با مراحل و مدارک ثبت اختراع بیشتر آشنا می‌شویم.

ثبت اختراع چیست؟

اختراعات برای یک کشور از اهمیت زیادی برخوردار می‌باشند و نشانه پویا بودن علم در آن کشور می‌باشد.

اختراع در واقع حاصل تلاش‌های علمی و پژوهشی یک متخصص در زمینه علمی خودش می‌باشد که با استفاده از آن یک محصول صنعتی یا فرآیند صنعتی جدید را به دنیا معرفی می‌کند.

اما برای آنکه اختراع هر شخص به نام خود او ثبت شود و افراد دیگر نتوانند در آینده از اختراع به نفع خودشان استفاده کنند قانون ثبت اختراع ایجاد شده است.

قانون مصوب تیرماه سال ۱۳۱۰ می‌باشد و مراحل ثبت اختراع را در کشور ما مشخص کرده است و تشریفات قانونی در آن پیش بینی شده است.

آیین نامه ثبت اختراعات در همان سال تصویب شده و در سال ۱۳۳۷ مورد تجدید نظر واقع شده است.

ماده ۲۶ قانون ثبت اختراع می‌گوید هرگونه اکتشاف و اختراع جدیدی که در رشته‌های مختلف صنعتی اتفاق بیفتد، مخترع و یا کاشف آن حق انحصاری در مورد آن دارد بر طبق شرایط و مدت زمان مقرر شده در قانون می‌تواند از اکتشاف و اختراع خودش استفاده کند به شرط این که این اختراع مطابق قانون در اداره ثبت اسناد تهران باشد.

هر اختراعی که در کشور ما اتفاق بیفتد دو فایده برای مخترع به همراه دارد. یک فایده آن اخلاقی می باشد که طبیعتاً تا پایان عمر شخص از از آن بهره‌مند است و فایده دیگر آنکه مادی است محدود بوده و در قانون بر حسب شرایط مختلف تا ۲۰ سال می‌باشد.

در ادامه در مورد مدارک مورد نیاز و مراحل ثبت اختراع توضیحات بیشتر را خدمت شما بیان خواهیم نمود. پس با ما همراه باشید.

مراحل گام به گام ثبت اختراع

برای بهره‌مندی از تمامی مزایای ثبت اختراع بهتر است قبل از هر چیز بدانیم مراحل ثبت اختراع چیست؟ و چگونه و چه مدارکی برای ثبت اختراع لازم است. اگر تمامی مراحل و مدارک به درستی انجام داده شود در فرآیند ثبت مشکلی به وجود نمی‌آید.
قبل از ثبت اختراع یا همان دریافت گواهینامه اختراع، باید تمامی مدارک جمع آوری و تهیه شود. تسلیم اظهارنامه فقط به صورت الکترونیکی است و افراد می‌توانند با مراجعه به سایت سازمان اسناد و املاک کشور نسبت به ثبت اقدام نمایند قبل از هر اقدام ثبت نامی بهتر است تمامی مرورگرهای خود را به روز کنید تا حین کار مشکلی به وجود نیاید.

پس از دریافت کد رهگیری و ضمیمه کردن مدارک مورد نیاز و پرداخت هزینه‌ها و دریافت شماره اظهارنامه کار ثبت انجام می‌شود. تا قبل از دریافت شماره اظهارنامه امکان ویرایش اطلاعات وجود دارد ولی بعد از آن نمی‌توان هیچ تغییری در مشخصات وارد شده انجام داد.

در سایت دو دسته اطلاعات برای ثبت اختراع شامل: اطلاعات مربوط به مالک و مخترع و اطلاعات مربوط به اختراع مورد نظر وجود دارند.

مراحل دریافت گواهینامه اختراع به ترتیب شامل:

اول. ورود به سایت و کلیک بر روی گزینه اظهارنامه الکترونیک

دوم. ورود با نام و رمز کاربری قبلی و یا اینکه ثبت نام کاربر جدید

سوم. در این مرحله که مشخصات مالک و یا مخترع طرح وارد می‌شود که نسخه اسکن شده مدارک این افراد نظیر کپی شناسنامه و کارت ملی و روزنامه رسمی تأسیس در سایت بارگذاری شود. انتخاب نوع شخص که به عنوان مالک یا طراح و مخترع حق امضا داشته باشد به ۴ دسته تقسیم می شود:

• شخص حقیقی: افراد با تابعیت ایرانی، مالک، وکیل که حق امضا داشته باشند.
• شخص حقوقی: شرکت‌ها و مؤسسات غیر تجاری و سازمان‌ها و نهادهای دولتی و غیر دولتی
• شخص حقیقی غیر ایرانی
• شخص حقوقی غیر ایرانی

چهارم. در این مرحله اطلاعات اولیه که شامل اطلاعات شناسنامه، آدرس محل سکونت و … است ثبت می‌شود.

پنجم. در این مرحله مدارک و ضمایم خواسته شده بارگزاری می‌شود. که در این مرحله باید اطلاعات فنی اختراع را وارد نمایید. باید برای اختراع خود عنوانی خلاقانه انتخاب کنید و بتوانید طرح خود را به طور خلاصه توصیف کنید.

ششم. در این مرحله آدرس ایمیل و شماره تلفن درخواست می‌شود و بعد از آن پیامی حاوی تأیید اطلاعات اولیه نشان داده می‌شود که با تأیید آن وارد مرحله بعد می‌شوید.

هفتم. دریافت کد شناسایی، در این مرحله پیامی حاوی اطلاعات کاربری و رمز عبور برای فرد ارسال می‌شود. در این مرحله می‌توان فرم اقرارنامه را مشاهده و چاپ کرد و باید آن را به دفاتر رسمی برد و گواهی امضا دریافت کرد و در نهایت با تأیید حساب کاربری با گواهی امضا حساب خود را فعال نمود.

هشتم. پس از ثبت الکترونیکی هر گونه نقص در اظهارنامه و مدارک به متقاضی ابلاغ می‌شود و طی مدت سی روز باید نسبت به رفع ایرادات اقدام کند در غیر این صورت اظهارنامه باطل می‌شود.

پس از تمامی این مراحل مدارک و اظهارنامه به صورت مقدماتی بررسی می‌شود و در صورت داشتن نقصی در آن به متقاضی اعلام می‌شود و پس از آن در بانک اطلاعاتی سازمان سایر اختراعات بررسی می‌شوند و اگر مانند آن اختراع وجود داشته باشد کلاً درخواست رد می‌شود ولی اگر همانند یا شبیه آن باشد باید تفاوت‌ها و جنبه‌های نوآوری آن را بیان کنید و در صورت تأیید شدن تمام مراحل قبلی به فرد اطلاع داده می‌شود و یک مرجع ذی صلاح انتخاب می‌شود تا فرد بقیه کارهای مربوط به ثبت را در آنجا انجام دهد سپس از آن مرجع استعلام صورت می‌گیرد و اگر پاسخ مرجع مبنی بر تأیید اختراع بود ابلاغیه پذیرش صورت می‌گیرد و در غیر این صورت اخطار رد داده می‌شود.

در صورت پذیرش هزینه حق الثبت اختراع باید پرداخت شود و در یک روزنامه رسمی آگهی صادر شده منتشر شود و پس از آن گواهینامه ثبت اختراع صادر می‌شود.

نحوه ثبت اختراع

برای ثبت اختراع دو روش وجود دارد:

روش اعلامی: در این روش به ادعای مخترع توجه می‌شود و با دارا بودن سه ویژگی اصلی اختراع نظیر جدید بودن، ابتکاری و کاربرد صنعتی داشتن ادعا مورد پذیرش و اختراع به ثبت می‌رسد. در ایران ثبت به این روش انجام می‌پذیرد.

روش تحقیقی: در بسیاری از کشورها فقط ادعای مخترع کافی نیست و با استفاده از ابزارها و امکاناتی به بررسی اختراع می‌پردازند تا درستی آن مشخص شود و در طول زمان بررسی تمامی اطلاعات محرمانه می‌ماند و برای اختراع حق تقدم قائل می‌شوند.

لیست مدارک مورد نیاز برای ثبت اختراع

1. تکمیل اظهارنامه: فرم‌های مربوط به ثبت اختراع باید در سه نسخه تنظیم و توسط متقاضی تکمیل و امضا شوند. این فرم‌ها باید به زبان فارسی تکمیل گردد و در غیر این صورت به زبان انگلیسی یا فرانسه تکمیل و نسخه فارسی آن ضمیمه شود. در تنظیم اظهارنامه رعایت موارد زیر الزامی است: تمامی اطلاعات مربوط به متقاضی یا مخترع و عنوان اختراع درج شود، اگر متقاضی مخترع نباشد تمامی مدارک مربوطه درج شود، ادعای مذکور در اظهارنامه مختصر و گویا باشد به نحوی که برای تمامی اشخاص چه متخصص و چه عادی قابل فهم باشد.
2. سه نسخه توصیف اختراع: که باید صریح و همراه با جزئیات کامل باشد و در برگیرنده نکات زیر باشد: ذکر عنوان اختراع، زمینه فنی اختراع مربوط، مشکل فنی و بیان اهداف، شرح وضعیت پیشین و سابقه‌هایی که در زمینه اختراع داشته است، ارائه دادن راه حل برای مشکل فنی موجود همراه با توضیحات دقیق، توضیح دادن کامل اشکال، نقشه‌ها و نمودارها، بیان کردن واضح مزایای اختراع، ذکر کردن کاربرد اختراع، توضیح دادن حداقل یک روش اجرایی برای به کارگیری اختراع
3. ادعا یا ادعاهای اختراع که این ادعاها باید معقول بوده و به بیان ویژگی‌های مثبت بپردازد.
4. خلاصه‌ای از توصیف اختراع: خلاصه باید بین ۷۰ تا ۲۰۰ کلمه باشد و فقط اطلاعات طرح و فرمول‌‌های آن بیان شود.
5. نقشه یا نقشه‌های اختراع: نقشه‌ها باید بر روی کاغذ A4 و واضح و شفاف باشند به نحوی که امکان تصویر برداری از آن‌ها وجود داشته باشد همچنین از دیگر ویژگی‌های نقشه‌ها داشتن مقیاس، عمودی قرار گرفتن بر روی صفحه‌ها و … باشد.
6. مدارک مثبت هویت متقاضی و مخترع: این مدارک شامل کپی شناسنامه و کارت ملی برای تمام اشخاص حقیقی و حقوقی، آخرین روزنامه رسمی دلیل مدیریت
7. اگر مخترع نخواهد اسم او ذکر شود درخواست عدم ذکر اسم
8. مدارک مربوط به حق تقدم
9. مدارک نماینده قانونی: مانند مدارک وکیل یا دارندگان حق امضا
10. رسید مربوط به پرداخت هزینه‌های قانونی

مزایای ثبت اختراع

امروزه بسیاری از کشورها از مخترعین خود حمایت می‌کنند و در اغلب کشورها دفاتر ثبت اختراع وجود دارد. در ایران نیز ثبت اختراع برای مخترعین مزایایی به همراه دارد که شامل:

• مخترع پس از دریافت گواهینامه ثبت حق بهره برداری از اختراع خود را دارد.
• بدون اجازه مخترع هیچ نهادی حق بهره برداری و یا صادرات اختراع را ندارد و این حق انحصاری و فقط مختص مخترع است.
• امکان اعطای حق اختراع به سایرین در قبال دریافت حق امتیاز
• ثبت اختراع و دریافت گواهینامه ثبت اختراع، ارزش اختراع را بالا می‌برد.
• دسترسی پیدا کردن به بازارهای فروش داخلی و خارجی بیشتر
• ثبت و دریافت گواهینامه این حق را به مخترع می‌دهد که از ساخت نمونه‌های مشابه و فعالیت‌های نظیر آن جلوگیری شود.
• حقوق اختراع در اثر فوت به ورثه منتقل می‌شود.
• در صورت مشاهده هر نوع جعل و کپی برداری از اختراع، مخترع می‌تواند از طریق قانون پیگیری کند.
• برخورداری از حقوق و مزایایی که در اختیار شرکت‌های فناوری و دانش بنیان قرار داده می‌شود.
• از تمام مزایای سازمان ملی نخبگان می‌توان بهره‌مند شد.
• ایجاد شرایط مناسب برای ادامه تحصیل در داخل و یا خارج از کشور و حتی بورسیه شدن
• امتیاز مثبت برای استخدام شدن
• بهره‌مندی از تسهیلات برای آقایانی که می‌خواهند به سربازی بروند.

اختراعات قابل ثبت

تمامی اختراعات باید داری چند معیار زیر باشند تا بتوان به آن‌ها حق ثبت اختراع داد:

1. نوآوری: این بدان معنی است که طرح بیان شده به هیچ عنوان قبلاً بیان نشده باشد و اولین جای بیان نوآوری اداره ثبت اختراع باشد.
2. ابتکاری بودن اختراع: فقط معیار جدید بودن کافی نیست و اختراع باید مشکلی را در حرفه‌ای حل کند و به هیچ عنوان این اختراع برای فن یا صنعت قبلی برای افراد معمولی آشکار نباشد.
3. کاربرد صنعتی اختراع: اختراع باید در صنعت کاربرد داشته باشد. نظریه‌های علمی، روش‌های حراجی و روش‌های فروش به عنوان اختراع ثبت نمی‌شوند و فقط محصول تولیدی جدید که جنبه کاربردی داشته باشد قابلیت ثبت دارد.
4. افشا کامل اختراع: مخترع باید برای اداره ثبت اختراع به طور کامل اختراع خود را بازگو کند. افشای ناقص باعث حمایت ناقص می‌شود و گواهی صادر نمی‌گردد.

اختراعات غیر قابل ثبت

• طرح‌ها، قواعد و اصول انجام دادن کار تجاری و یا فعالیت‌های ذهنی و اجتماعی
• کشفیات و نظریه‌های علمی و انواع روش‌های ریاضی و آثار هنری
• روش‌های تشخیص و درمان بدن انسان یا حیوان
• منابع ژنتیک و اجزا در ژنتیک تشکیل دهنده آن‌ها و همچنین فعالیت‌های بیولوژیک تولید آن‌ها
• پیش بینی‌هایی که قبلاً در صنایع شده باشد و یا هر آنچه که قبلاً به صورت شفاهی یا کتبی از طرف صنعتی بیان شده باشد.
• اختراعاتی که بهره برداری از آن‌ها خلاف موازین اخلاقی و نظم عمومی باشد.

ثبت بین المللی اختراع

از مهم‌ترین مزیت‌ها و امتیازات ثبت اختیار این است که علاوه بر ثبت در کشور ایران و بهره‌مندی از تمامی مزایای آن می‌توان در سایر کشورها نیز اقدام به ثبت نمود و از حمایت‌های قانونی آن‌ها نیز بهره‌مند شد. در زمینه ثبت بین المللی اختراع یک معاهده‌ای به نام همکاری ثبت بین المللی اختراع وجود دارد که از طریق آن می‌توانید اختراع خود را ثبت نمایید.

در ثبت بین المللی نیز همانند ثبت داخلی باید اظهارنامه پر کرده و توصیف فنی و نقشه‌های اختراع و تمام مدارک مربوطه را به اتحادیه ارسال کنید و پس از بررسی و تأیید می‌توانید در هر یک از کشورهای عضو اتحادیه از طرح و اختراع خود بهره برداری کنید. از مزایای ثبت اختراع بین المللی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• فراهم نمودن شرایط مساعد برای سهولت در کسب حمایت بین‌المللی
• سهولت در تنظیم اظهارنامه به ادارات ملی یا منطقه‌ای
• سرعت بخشیدن به امور و جلوگیری از اتلاف وقت و هزینه
• فراهم نمودن شرایطی مساعد جهت تجدید نظر و اعمال اصلاحات در مدارک و مستندات اظهارنامه

هزینه ثبت اختراع

به طور کلی اعتبار ثبت اختراع یا همان اختراع ثبت شده ۲۰ سال از تاریخ تسلیم اظهارنامه می‌باشد و برای حفظ و تمدید اعتبار هر سال، دو ماه قبل از تاریخ تسلیم اظهارنامه هزینه‌ای داده شود تا ثبت اختراع از درجه اعتبار ساقط نشود و اگر در صورت عدم پرداخت تا شش ماه پس از انقضای موعد علاوه بر هزینه سالانه، جریمه نیز پرداخت کند اختراع به اعتبار وی باقی خواهد ماند.

اما هزینه‌های ثبت اختراع دارای بخش‌های مختلفی است که این هزینه برای مالکان حقوقی بیشتر از مالکان حقیقی می‌باشد و اگر متقاضی ترکیبی از حقیقی و حقوقی باشد به نسبت درصد مالکیتشان هزینه‌ها محاسبه می‌شود.